رسالت جوایز ادبی در ایران کمرنگ شده است
تاریخ انتشار: ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۷۷۸۳۹
به گزارش گروه فرهنگ خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست تحلیلی با موضوع «نقش و جایگاه جوایز ادبی در چرخۀ نشر» با حضور وجیهه سامانی، نویسنده، احمد شاکری، پژوهشگر ادبیات و مهدی کاموس، منتقد، چهارشنبه 28 اردیبهشت در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.
وجیهه سامانی، نویسنده و دبیر جایزه قلم زرین، با بیان اینکه جوایز ادبی در هر جامعه‌ای نشانه‌ای از زنده و پویا بودن جریان نشر آن کشور است، درباره اهداف برگزاری جوایز ادبی گفت: اهداف متعددی را می‌توان برای برگزاری جشنواره‌های ادبی تعریف کرد؛ از جمله ایجاد فضای سالم برای رقابت و معرفی آثار ادبی برتر، اقتدار حوزه نشر و چرخیدن چرخه نشر، افزایش انگیزه و اشتیاق نویسندگان، ترویج کتابخوانی و جریان‌سازی در جامعه و ارتقای سلیقه مخاطب عام.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
او به صورت گذرا مقایسه‌ای میان جوایز ادبی دولتی و خصوصی کرد و گفت: ما جوایز ادبی متعددی در بخش دولتی یا خصوصی داشتیم که بعضی از آن‌ها که اغلب متعلق به بخش خصوصی بودند و از پشتوانه مالی خوبی برخوردار نبودند، بعد از برگزاری چند دوره محدود متوقف شده‌اند، بعضی هم در جریانند. از این جوایز، برخی به بررسی آثار و کتاب‌های چاپ‌شده می‌پردازند مثل: جایزه کتاب سال، جایزه جلال، جایزه پروین، جایزه قلم زرین، جایزه شهید اندرزگو، جایزه انقلاب حوزه، شهید حبیب غنی‌پور، کتاب سال دفاع مقدس، هفت اقلیم مهرگان ادب، گلشیری، یلدا، واو، گردون، گام اول، روزی روزگاری و... یا جوایزی که به بررسی آثار و داستان‌های ارسالی می‌پردازد مثل: جایزه یوسف، خاتم، جایزه اصفهان، جایزه تیرگان، داستان تهران، صادق هدایت، داستان فرشته، جشنواره سلامت و...
رسالت جوایز ادبی در ایران کمرنگ شده است
او در خصوص نرسیدن به اهداف جوایز ادبی بیان کرد: متاسفانه آن اهداف و رسالت‌هایی که برای جوایز ادبی برشمردیم، در جوایز و جشنواره‌های ادبی ایران کمرنگ شده است. یعنی این جوایز روی زندگی حرفه‌ای نویسنده اثرگذار نیست، روی چرخه نشر و اقتصاد نشر اثر ندارد، فضای نشر را متحول و پویا نمی‌کند، باعث جریان‌سازی در جامعه نمی‌شود. تقریبا کار تمام دبیرخانه‌های جشنواره‌های ادبی تا روی سن اختتامیه و اهدای جوایز تمام می‌شود و با خاموش شدن چراغ جشنواره، همه چیز پایان می‌پذیرد؛ در حالی که تازه باید کار جریان‌سازی روی آثار برگزیده شروع شود.
سامانی افزود: شاید این جزو وظایف و رسالت‌های تعیین‌شده جشنواره‌ها و دبیرخانه‌ها نباشد که البته خطای راهبردی بزرگی است. چون چندین روز و هفته و ماه، عده زیادی درگیر برگزاری یک رویداد ادبی می‌شوند و کارشناسان و منتقدان متعددی وقت و انرژی می‌گذارند تا بهترین و برترین آثار ادبی دوره یا سال گذشته را رصد و بررسی و داوری کنند. هزینه‌های مادی و معنوی زیادی خرج می‌شود تا به یک خروجی درست و کارشناسی‌شده برسند. آن وقت یک دفعه همه چیز رها می‌شود. جایزه‌ها داده می‌شود و چراغ اختتامیه خاموش می‌شود و می‌رود تا دوره بعد. در حالی که مثل درخت تازه به برگ و بار نشسته، تازه موقع استفاده از میوه‌های این درخت است. جوایز ادبی بدون تاثیر چندان در چرخه نشر و ارتباط با بدنه اجتماع، مسیر خود را می‌رود و جامعه هم مسیر خود را. حلقه اتصال مفقوده‌ای این میان هست که باید آن را پیدا کرد.
برگزیدگان جوایز هنوز شناخته نشده‌اند
او در خصوص شناخته‌نشدن برگزیدگان جوایز ادبی گفت: با یک جستجوی ساده در میان رمان‌های شاخص و داستان‌های برگزیده جوایز ادبی چند سال اخیر متوجه می‌شویم با گذشت چند سال، به شمارگان خوبی دست پیدا نکرده‌اند و بعضی از چاپ‌ها به عدد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. برای مردم عنوان جوایز ادبی خودمان روی جلد مهم نیست. اما ناشناخته‌ترین و کم‌اهمیت‌ترین جوایز ادبی غرب در ایران مورد اقبال قرار می‌گیرد. مصداقش فروش بسیار بالای رمان‌های عامه‌پسند ترجمه‌شده چند سال اخیر است که روی جلدشان صرفا زده شده: کتابی از فهرست نیویورک تایمز، که این فهرست ملاکش اصلا ادبیت کتاب نیست و ملاکش میزان فروش است.
سامانی افزود: جوایز ادبی در ایران دچار بحران هستی‌شناسانه‌ای شده‌اند که اصلا برای چه برگزار می‌شوند؟ آیا صرفا از سر وظیفه و اجبار و بودجه‌ای که به آن تعلق گرفته است؟ آیا صرفا ابزاری تبلیغاتی برای نهادهای مختلف است؟ آیا اثرگذار بودن یا نبودن این جوایز مورد اهمیت و کنکاش قرار می‌گیرد؟ تا پاسخ درستی برای این سوالات پیدا نکنیم، خروجی هر دوره بر همین منوال روی ورطه تکرار است.
موج انتقادات به جشنواره‌ها دائمی نیست
او در خصوص انتقادات مطرح‌شده درباره این جوایز بیان کرد: هر سال با شروع برگزاری هر جشنواره ادبی، موج انتقادات و گلایه‌ها و هجمه‌های اهالی ادب و رسانه نسبت به نحوه برگزاری و شیوه داوری‌ها و انتخاب برگزیده‌ها راه می‌افتد که البته انتقادات بحق و سازنده‌ای هم مطرح می‌شود که کاملا کارشناسی‌شده و دلسوزانه است. اما با خاموش شدن چراغ جشنواره‌ها، این انتقادات هم فروکش می‌کند و می‌رود تا دور بعد. در سال‌های اخیر زیاد می‌شنویم که ساز و کار جوایز ادبی باید تغییر کند یا رسالت متولیان جشنواره‌ها باید بازنگری شود.
این نویسنده ادامه داد: با توجه به اینکه هر جایزه ادبی اعتبارش را از انتخاب‌هایش می‌گیرد و برگزیدگان مهمترین عامل اعتبار جایزه ادبی هستند و این نوع انتخاب‌هاست که آن جایزه و داوری‌ها را قضاوت می‌کند و رسالت و اهداف جایزه و متولیان و دست‌اندرکاران آن را مشخص می‌کند، و طبیعتا نمی‌توان انتظار داشت سطح انتخاب‌های خود را با ذائقه عموم مخاطب همطراز کند، باید دید این تغییر در روند برگزاری جوایز ادبی و بازنگری در اهداف متولیان جایزه به چه معناست؟ آیا باید در نوع انتخاب‌ها و ملاک‌های آثار برگزیده تجدید نظر کرد؟ آیا جایزه‌ها زیادی نخبگانی و روشنفکرانه شده‌اند؟ آیا جشنواره‌ها زیادی به فرم و ساختار بها می‌دهند و از محتوا غافلند؟ آیا ایراد در داوری‌ها و سطح سلائق متولیان جشنوار‌ه‌هاست؟ یا این سلیقه ادبی جامعه است که نازل شده است؟ همان طور که در فیلم و موسیقی و شعر و ترانه و... هم نمی‌توان آثار مورد پسند و اقبال جامعه را با دو سه دهه قبل مقایسه کرد و سطح سلائق دچار شیب نزولی شده است. و یا اصولا نمی‌توان و نباید از جوایز ادبی این توقع را داشت که با بدنه اجتماع ارتباط بگیرد و سطح سلیقه و ذائقه مخاطب عام را بالا بیاورد؟ پاسخ به این پرسش‌های مهم، در بازنگری اهداف و شیوه برگزاری جوایز ادبی در ایران بسیار تعیین‌کننده است.
راه موفقیت در سیاست‌گذاری فرهنگی خصوصی‌سازی است
در ادامه مهدی کاموس، نویسنده و پژوهشگر و منتقد ادبی بیان کرد: درباره رابطه تاثیر جوایز در نقد ادبی اگر بخواهیم صحبت کنیم، باید سه حوزه را روشن کنیم. اینکه تصویر جایزه در ذهن ما چیست و ریشه در کجا دارد و چرا جوایز تاثیرگذار نیستند. جوایز در دنیا دو الگوی اصلی دارند: سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و بر این اساس برنامه‌ریزی و اقدام می‌کنند و پیامدها و اثرها مشخص می‌شود. قبل از اقدام، هدایت و نظارت را داریم که هدایت حلقه‌ای مفقوده است که به نقطه مطلوب برسد.
کاموس افزود: در حوزه ارزیابی ادبیات و کتاب، جشنواره‌ها و جوایز ارزیابی سیاست‌گذاری فرهنگی است که این کتاب در ساختار جامعه بیاید یا نیاید. نکته دوم نقد ادبی است. جوایز یا از دل سیاست‌گذاری‌ها بیرون می‌آید یا از جنبش‌ها و جریان‌های ادبی است.
این پژوهشگر حوزه ادبیات توضیح داد: پنج انگاره اصلی از جایزه داریم. اصلی ترین و مهمترین آن سیاست است. مورد بعدی اقتصاد است که تلاش می‌کند کتاب را پرفروش کند. نکته سوم سرمایه اجتماعی و منزلت است. نکته چهارم بحث جنبش‌های ادبی است که می‌خواهند ذائقه‌ای بسازند یا تغییر دهند که مرکز جنبش‌های ادبی مطبوعات و مجلات نقد ادبی است. آخرین و مهمترین انگاره فرهنگی است. کتابی که جایزه می‌گیرد، باید در جامعه معنا پیدا کند و پیامی را دهد و فضایی را در جامعه ایجاد کند.
کاموس با بیان اینکه راه موفقیت در سیاست‌گذاری فرهنگی خصوصی‌سازی است، ادامه داد: در حوزه سیاست‌گذاری مشکل ما خصوصی‌سازی ناقص است. برای اینکه حداقل در سه دهه گذشته مدیران و مسئولان کم‌سوادند و دانش این کار را نداشتند. ما در عرصه سیاست‌گذاری فرهنگی روزمرگی می‌کنیم. کسی به کیفیت جایزه و آثار انتخاب‌شده و کارشناس‌ها توجه نمی‌کند و در بحث مدیریتی ما به علت کم‌سوادی مدیران در همه سطوح و به دلیل اینکه دولتمردان، ناشران، دانشگاهیان و همه ما در یک فقر فرهنگی هستیم دچار روزمرگی شدیم و چاره آن خصوصی‌سازی است که اگر خصوصی‌سازی دقیق صورت بگیرد، ما در سیاست‌گذاری فرهنگی موفق می‌شویم.
مهدی کاموس در حوزه جنبش‌ها و نقد ادبی که به عهده شبکات اجتماعی و مطبوعات و منتقدان است نیز بیان کرد: ما با فقر نظریه ادبی و فرهنگی روبه‌رو هستیم و نگاه ما به حوزه فرهنگ تزئینی و تبلیغی است و در نهایت اقتصادی است و نگاه فرهنگی وجود ندارد؛ در حالی که سیاست تحت تاثیر فرهنگ است و مسئله فرهنگی است و وقتی فرهنگ ضعیف است جایزه هم ضعیف است.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: وجیهه سامانی جوایز ادبی مجمع ناشران انقلاب اسلامی جوایز ادبی در ایران سیاست گذاری فرهنگی جشنواره ها خصوصی سازی انتخاب ها نقد ادبی شده اند جنبش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۷۷۸۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
زنانی که در کن رئیس شدند
در طول بیش از هفت دهه برگزاری جشنواره فیلم کن، تاکنون ۹ سینماگر زن توانسته‌اند در راس هیات داوران بخش مسابقه اصلی این رویداد سینمایی قرار بگیرند.
به گزارش ایسنا، «اولیویا دی هاویلند» هنرپیشه بریتانیایی-آمریکایی برنده اسکار اولین زنی است که در تاریخ جشنواره کن و در سال ۱۹۶۶ در راس هیات داوران رقابتی این رویداد سینمایی قرار گرفت و در سال‌های پس از آن نیز «سوفیا لورن» (۱۹۶۶)، «اینگرید برگمن» (۱۹۷۳)، «ژن مورو» (۱۹۷۵) و (۱۹۹۵)، «ایزابل آجانی» (۱۹۹۷)، «لیو اولمان» (۲۰۰۱)، «جین کمپیون» (۲۰۱۴)، «کیت بلانشت» (۲۰۲۸) به عنوان رئیس هسئت داوران جشنواره کن انتخاب شده‌اند و امسال نیز «گرتا گرویگ» کارگردان فیلم موفق «باربی» نهمین سینماگر زنی خواهد بود که برای داوری در یکی از مهم ترین جشنواره‌های سینمایی می‌نشیند.
*در زیر نگاهی خواهیم داشت به تمام چهره‌هایی که در طول بیش از ۷ دهه برگزاری جشنواره کن، ریاست هیات داوران بخش رقابتی را بر عهده داشته‌اند:
۲۰۲۳؛ «روبن اوستلوند» سینماگر سوئیسی پس از کسب دومین نخل طلای جشنواره کن از جشنواره سال گذشته، در راس داوران کن قرار گرفت و با تصمیم دیگر اعضای هیات داوران فیلم «آناتومی یک سقوط» از «ژوستین تریه» از کشور میزبان فرانسه برنده جایزه اول جشنواره نام گرفت.
۲۰۲۲؛ هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم کن با حضور اصغرفرهادی به عنوان یکی از اعضای داوران در کنار «وینسنت لیندون» بازیگر فرانسوی در راس تیم داوری برگزار شد و فیلم «برادران لیلا» از سعید روستایی هم در بخش مسابقه رونمایی شد و سرانجام «رابین اوستلوند» با فیلم «مثلث غم» برای دومین بار فاتح نخل طلا شد.
۲۰۲۰ و ۲۰۲۱؛ جشنواره سال ۲۰۲۰ در نهایت به دلیل همه‌گیری کرونا برگزار نشد و به جای ان رویدادی محدود در سپتامبر همان سال با نمایش چند فیلم برگزار شد. «اسپایک لی» کارگردانی آمریکایی که برای ریاست هیات داوران کن ۲۰۲۰ انتخاب شده بود در دوره بعدی به جشنواره بازگشت و ریاست داوران هفتاد وچهارمین دوره کن در سال ۲۰۲۱ را بر عهده داشت. در سالی که فیلم «قهرمان» فرهادی جایزه بزرگ هیات داوران را به خود اختصاص داد، فیلم فرانسوی «تیتان» از «جولیا دورکورنو» صاحب نخل طلای بهترین فیلم شد.
۲۰۱۹؛ هفتاد و دومین دوره جشنواره کن با حضور «الخاندرو گونزالز ایناریتو» در مقام ریاست داوران برگزار شد و اعضای هیات داوران که شامل چهره‌هایی چون «کلی رایکارد»، «پاول پالیکوفسکی» و «آلیس رورواشر» بودند به اتفاق آرا فیلم کره‌ای «انگل» را برنده نخل طلا معرفی کردند، فیلمی که در ادامه در جوایز اسکار تاریخ ساز شد و به عنوان یکی از موفق‌ترین فیلم‌های غیرانگلیسی زبان تمام ادوار سینما شناخته می‌شود.
۲۰۱۸؛ «کیت بلانشت» بازیگر تحسین‌شده استرالیایی در راس داوران کن ۲۰۱۸ قرار داشت. او هشتمین زن تاریخ کن به عنوان رئیس هیات داوران نام گرفت و در نهایت به همراه دیگر اعضای داوران فیلم ژاپنی «دزدان فروشگاه» ساخته «هیروکازو کوریدا » را شایسته دریافت نخل طلای کن دانستند.
۲۰۱۷؛ در این دوره از جشنواره که همزمان با هفتادمین سالگرد جشنواره کن بود، «پدرو آلمادوار» کارگردان اسپانیایی ریاست هیات داوران را بر عهده داشت و در نهایت فیلم سوئدی «میدان» به کارگردانی «روبن اوستلوند» برنده نخل طلای بهترین فیلم شد.
۲۰۱۶؛ در جشنواره کن ۲۰۱۶ نوبت به «جورج میلر» سینماگر استرالیایی و خالق سری فیلم‌های «مکس دیوانه» بود که فرصت حضور در جایگاه معتبر ریاست بخش رقابتی کن را تجربه کند.
در این سال که نخل طلای بهترین فیلم به «من، دنیل بلیک» ساخته تحسین شده انگلیسی رسید، کتایون شهابی، تهیه‌کننده ایرانی نیز یکی از داوران بخش رقابتی این رویداد سینمایی بود. فیلم «فروشنده» ساخته اصغر فرهادی نیز در این دوره از جشنواره برنده دو جایزه بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد (شهاب حسینی) شد.
۲۰۱۵؛ در شصت‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم کن برای اولین‌بار نام دو سینماگر را در راس هیات داوران این رویداد سینمایی قرار گرفت؛ برادران «کوئن». این دو کارگردان صاحب‌نام تاکنون ۹ اثر را در جشنواره کن شرکت داده‌اند و در سال ۱۹۹۱ یک نخل طلا، سال ۱۹۹۶ و ۲۰۰۱ دو جایزه بهترین کارگردانی و در سال ۲۰۱۳ جایزه بزرگ جشنواره فیلم کن را از آن خود کرده‌اند. در سال ۲۰۱۵ در نهایت جایزه نخل طلا به «دیپان» ساخته «ژام اودیار» فرانسوی رسید.
۲۰۱۴؛ «جین کمپیون» کارگردان صاحب‌نام که در تمام ادوار برگزاری جشنواره کن، تنها کارگردان زن برنده نخل طلا محسوب می‌شود، سال گذشته و در دوره شصت‌وهفتم بر مسند هیات داوران بخش رقابتی کن نشست. وی در سال ۱۹۹۲ با فیلم تحسین‌شده «پیانو» موفق به دریافت این جایزه شد و در میان چهار کارگردان زنی قرار دارد که تا کنون توانسته‌اند نامزد اسکار کارگردانی شوند.
۲۰۱۳؛ مسئولان برگزاری جشنواره کن در حالی «استیون اسپیلبرگ» کارگردان سرشناس هالیوود را به عنوان ریاست هیات داوران شصت و ششمین دوره این رویداد سینمایی انتخاب کردند که وی با وجود کارنامه کاری فوق‌العاده، در جشنواره کن سابقه درخشانی نداشت و تنها حضورش به سال ۱۹۷۴ با فیلم «شوگرلند اکسپرس» بازمی‌گردد که نامزد نخل طلا بود و توانست مشترکا جایزه بهترین فیلمنامه را به دست آورد.
۲۰۱۲؛ در شصت‌وپنجمین دوره جشنواره کن «نانی مورتی»، کارگردان سرشناس ایتالیایی بر منصب ریاست هیات داوران نشست. این کارگردان باسابقه ایتالیایی حضور چشمگیری در کن داشته؛ به گونه‌ای که شش‌بار در بخش رقابتی نامزد نخل طلا بوده و یک‌بار این جایزه را با فیلم «اتاق پسر» در سال ۲۰۰۱ همراه با جایزه فیپرشی از آن خود کرد. از دیگر افتخارات این کارگردان در کن می‌توان به جایزه بهترین کارگردانی و جایزه کالسکه طلایی سال ۲۰۰۴ اشاره کرد. در این دوره «هانکه» برای فیلم «عشق» نخل طلا را گرفت.
۲۰۱۱؛ «رابرت دنیرو»، بازیگر سرشناس و پرافتخار هالیوودی در این سال رییس هیات داوران کن بود. وی سابقه چندانی در جشنواره کن نداشت و یک‌بار با فیلم «راننده تاکسی» در بخش رقابتی حضور داشت. در سالی که دنیرو به عنوان یک چهره سرشناس و مطرح بر مسند ریاست هیات داوران کن نشست، «درخت زندگی» ساخته «ترنس مالیک» نخل طلا را به دست آورد.
۲۰۱۰؛ این‌بار نوبت «تیم برتون»، دیگر کارگردان سرشناس هالیوود بود تا در شصت‌وسومین دوره کن رییس هیات داوران شود. در کارنامه سینمایی این کارگردان تنها یک حضور در بخش رقابتی با فیلم «ادوود» دیده می‌شود. «عمو بونمی که می‌تونه خاطرات زندگی گذشته‌اش را به یاد بیاره» از تایلند بهترین فیلم بخش رقابتی معرفی شد.
۲۰۰۹؛ «ایزابل هوپر»، بازیگر سرشناس فرانسوی که دوبار در سال‌های ۱۹۷۸ و ۲۰۰۱ برای فیلم‌های «ویولت» و «معلم پیانو» بهترین بازیگر کن شد، رییس هیات داوران جشنواره کن بود که در پایان فیلم «ربان سفید» ساخته میشل هانکه را به عنوان برنده نخل طلا اعلام کرد.
۲۰۰۸؛ «شون پن»، بازیگر و کارگردان هالیوودی در حالی ریاست هیات داوران را برعهده داشت که در سال ۱۹۹۷ با فیلم «او بسیار دوست داشتنی است» جایزه بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد و در سال ۲۰۰۱ نیز با فیلم «پیمان» نامزد نخل طلا شد. در این سال فیلم «کلاس» ساخته «لاورنت کانته» نخل طلا را کسب کرد.
۲۰۰۷؛ «استفن فریرز» که سابقه دو نامزدی نخل طلا در سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۹۶ را داشت، رییس هیات داوران کن شد. فیلم «۴ ماه، ۳ هفته و دو روز» ساخته «کریستین مونیگو» نخل طلا را به دست آورد.
۲۰۰۶؛ در پنجاه‌ونهمین دوره جشنواره کن «وونگ کار وای»، کارگردان موج نو سینمای هنگ‌کنگ با چهار نامزدی نخل طلا، رییس هیات داوران معرفی شد. وی یک جایزه بهترین کارگردانی کن را با فیلم «خوشبخت کنار هم» در کارنامه سینمایی دارد. در این سال فیلم تحسین‌شده «بادی که به مرغزار می‌وزد» به کارگردانی «کن لوچ» موفق به کسب نخل طلا شد.
۲۰۰۵؛ «امیر کاستاریکا» به عنوان یکی از برترین و پرافتخارترین چهره‌های تمام ادوار جشنواره کن رییس تیم داوری بخش رقابتی شد. این کارگردان صربستانی در سال ۱۹۸۵ با فیلم «وقتی پدر برای کار و کاسبی رفته بود» و در سال ۱۹۹۵ با فیلم «زیرزمین» دو جایزه نخل طلا را گرفت. وی سه‌بار دیگر نیز نامزد نخل طلا شد و یک جایزه بهترین کارگردانی (عصر کولی‌ها) و یک جایزه فیپرشی را نیز کسب کرده است. در این سال فیلم «بچه» ساخته برادران داردن بهترین فیلم معرفی شد.
۲۰۰۴؛ «کوئنتین تارانتینو»، کارگردان موفق هالیوود در پنجاه‌وهفتمین دوره کن رییس هیات داوران بود. وی در سال ۱۹۹۴ با فیلم «داستان عامه‌پسند» نخل طلا گرفت و به اوج شهرت رسید. وی دوبار پس از آن نیز با فیلم‌های «ضدمرگ» و «حرامزاده‌های عوضی» نامزد نخل طلا بود. در این سال نخل طلا به فیلم «فارنهایت ۹/۱۱» ساخته مایکل مور رسید.
۲۰۰۳؛ «پاتریس شرو»، بازیگر و کارگردان فرانسوی که سه‌بار سابقه حضور در بخش رقابتی را داشت، در سال ۱۹۹۴ با فیلم «ملکه ماروت» جایزه هیات داوران را گرفت. فیلم «فیل» ساخته‌ی معروف «گاس ون سنت» در این سال نخل طلا را گرفت.
۲۰۰۲؛ «دیوید لینچ»، کارگردان سرشناس آمریکایی رییس هیات داوران بود. لینچ که با فیلم «در قلب وحشی» در سال ۱۹۹۰ نخل طلای کن را کسب کرد، سه‌بار دیگر با فیلم‌های «جاده مالهند» (جایزه بهترین کارگردانی) ، «داستان استریت» و «توئین پیکس: با من بر آتش برو» نامزد نخل طلا بوده است. در این سال فیلم «پیانیست» ساخته رومن پولانسکی جایزه بهترین فیلم را گرفت.
۲۰۰۱؛ این‌بار ریاست هیات داوران کن به یک بازیگر و کارگردان زن رسید؛ «لیو اولمان»، سینماگر نروژی و بازیگر مورد علاقه «اینگمار برگمن» در راس تیم داوری کن قرار گرفت. وی با فیلم «بی‌ایمان» در سال ۲۰۰۰ نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم «اتاق پسر» ساخته «نانی مورتی» بهترین فیلم جشنواره شد.
۲۰۰۰؛ «لوک بسون»، کارگردان سرشناس فرانسوی در حالی در این سال رییس هیات داوران شد که در کارنامه سینمایی‌اش حضور چشمگیری در جشنواره کن دیده نمی‌شود. «لارس فون تریر» با فیلم «رقصنده در تاریکی» نخل طلا را گرفت.
۱۹۹۹؛ در این سال «دیوید کراننبرگ»، کارگردان سرشناس کانادایی در جشنواره کن رییس هیات داوران شد. وی چهار نامزدی نخل طلا، کسب یک کالسکه طلایی و یک جایزه ویژه هیات داوران را در افتخارات خود دارد. «رزتا» ساخته برادران داردن نخل طلای کن را به دست آورد.
۱۹۹۸؛ «مارتین اسکورسیزی»، از سرشناس‌ترین و بزرگترین کارگردانان معاصر سینمای جهان در این سال رییس هیات داوران جشنواره کن بود. وی در سال ۱۹۷۶ با فیلم «راننده تاکسی» موفق به کسب نخل طلا شد و سه‌بار دیگر نیز در بخش رقابتی حضور داشت. فیلم «پس از ساعت‌ها» جایزه بهترین کارگردانی کن را برای او به ارمغان آورد. فیلم «ابدیت و یک روز» ساخته «تئو آنجلوپلوس» جایزه نخل طلا را از آن خود کرد.
۱۹۹۷؛ «ایزابل یاسمین آجانی»، بازیگر فرانسوی و برنده چهار جایزه بازیگری سزار، گرچه حضور پررنگی در جشواره کن نداشته، اما به عنوان رییس هیات داوران جشنواره انتخاب شد. در این سال فیلم «طعم گیلاس» ساخته عباس کیارستمی و «مارماهی» ساخته «شوهی ایمامورا» مشترکا نخل طلا را کسب کردند.
۱۹۹۶؛ «فرانسیس فورد کاپولا»، کارگردان صاحب‌نام هالیوود و خالق «پدرخوانده» ریاست هیات داوران کن را در این سال عهده‌دار بود. وی دو جایزه نخل طلا با فیلم‌های «اینک آخرالزمان» (۱۹۷۹) و «مکالمه» (۱۹۷۴)، یک جایزه فیپرشی و یک جایزه کلیسای معنوی را در کارنامه سینمایی خود دارد. در این سال جایزه نخل طلا به فیلم «رازها و دروغ‌ها» ساخته «مایک لی» رسید.
۱۹۹۵؛ «ژن مورو»، هنرپیشه، خواننده و کارگردان فرانسوی هدایت هیات داوران کن را در این سال در دست داشت. این سینماگر فرانسوی در سال ۱۹۶۰ با فیلم «هفت روز، هفت شب» جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. فیلم «زیرزمین» ساخته «امیر کاستاریکا» موفق به دریافت نخل طلای کن شد.
۱۹۹۴؛ چهل‌وهفتمین دوره جشنواره کن با ریاست «کلینت ایست‌وود»، کارگردان و بازیگر مشهور آمریکایی در هیات داوران همراه بود. وی با یک نخل طلا برای «رودخانه مرموز» (۲۰۰۳) و چهار حضور در بخش رقابتی و یک نخل طلای افتخاری کارنامه درخشانی در جشنواره کن دارد. در این سال فیلم «داستان عامه‌پسند» ساخته «کوئنتین تارانتینو» جایزه بهترین فیلم را کسب کرد.
۱۹۹۳؛ «لوئیس مال»، کارگردان سرشناس سینمای فرانسه که نخل طلای کن را با فیلم «دنیای خاموش» در سال ۱۹۵۶ کسب کرد، رییس هیات داوران معرفی شد. از دیگر افتخارات او در کن می‌توان به سه نامزدی نخل طلا با فیلم‌های «کودک زیبا»(۱۹۷۸)، «زمزمه قلب»(۱۹۷۱) و «کلکته»(۱۹۶۹) اشاره کرد. جایزه نخل طلا مشترکا به «وداع با محبوبم» ساخته «چن کایگه» و «پیانو» ساخته «جین کمپیون» اعطا شد. «عباس کیارستمی»، کارگردان سرشناس ایرانی یکی از اعضای هیات داوران بود.
۱۹۹۲؛ «ژرار دپاردیو»، بازیگر مشهور فرانسوی که اخیرا تابعیت روس گرفته در این سال رییس هیات داوران کن شد؛ در حالی که دو سال پیش از آن برای فیلم «سیرانو دوبرژاک» جایزه بهترین بازیگر مرد را از کن گرفته بود. فیلم «بهترین نیات» ساخته «بیل آگوست» جایزه نخل طلا را دریافت کرد.
۱۹۹۱؛ «رومن پولانسکی»، کارگردان، نویسنده و بازیگر سرشناس هالیوود که امسال با «ونوس در پوست خز» یکی از نامزدهای نخل طلا است، در سال ۱۹۹۱ بر مسند ریاست داوران کن نشست. وی در سال ۲۰۰۲ موفق به کسب نخل طلا با فیلم «پیانیست» شد، در حالی که پیش از آن نیز با فیلم «مستاجر» در سال ۱۹۷۶ در بخش رقابتی حضور داشت. فیلم «بارتون فینک» ساخته «برادران کوئن» نخل طلای این سال را کسب کرد.
۱۹۹۰؛ در این سال نوبت به چهره سرشناس سینمای ایتالیا «برناردو برتولوچی» رسید تا ریاست هیات داوران کن را به عهده بگیرد. این کارگردان سرشناس دو نامزدی نخل طلا با فیلم‌های «زیبایی ربوده شده» (۱۹۹۶) و «تراژدی یک مرد مضحک» (۱۹۸۱) کسب کرده و یک جایزه نخل طلای افتخاری را نیز دریافت کرد. در این سال فیلم «در قلب وحشی» ساخته «دیوید لینچ» موفق به دریافت نخل طلای کن شد.
۱۹۸۹؛ «ویم وندرس» از چهره‌های مطرح تمام ادوار جشنواره کن است که در سال ۱۹۸۹ رییس هیات داوران بود. وی علاوه‌بر کسب نخل طلا در سال ۱۹۸۴ با فیلم «پاریس تگزاس»، ۸بار دیگر با فیلم‌های چون «پادشاهان جاده»، «دوست آمریکایی»، «همت»، «بهشت بر فراز برلین»، «بسیار دور، چنین نزدیک»، «پایان خشونت» و «فیلمبرداری در پالرمو» نامزد نخل طلا بود. یک جایزه ویژه هیات داوران، جایزه بهترین کارگردانی، دو جایزه فیپرشی و کلیسای معنوی از افتخارات وندرس در کن هستند. در این سال فیلم «جنسیت، دروغ‌ها و نوار ویدئو» ساخته «استیون سودربرگ» جایزه نخل طلا را گرفت.
۱۹۸۸؛ ریاست هیات داوران چهل‌ویکمین دوره جشنواره کن به «اتوره اسکولا»، کارگردان و فیلمنامه‌نوس مطرح ایتالیایی رسید که هشت‌بار در جمع نامزدهای نخل طلا حضور داشته است. وی جایزه بهترین کارگردانی با فیلم «زشت، کثیف، بد» (۱۹۷۶) و یک جایزه بهترین فیلمنامه با فیلم «تراس» (۱۹۸۰) را از کن کسب کرد. وی آخرین‌بار با فیلم «شکوه» در سال (۱۹۸۹) نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم «پله فاتح» ساخته «بیل آگوست» بهترین فیلم بخش رقابتی را گرفت.
۱۹۸۷؛ «ایو مونتان»، بازیگر فرانسوی در این سال رییس هیات داوران کن شد تا مهمترین دستاورد زندگی هنری‌اش رقم بخورد. فیلم «زیر خورشید شیطان» ساخته «موریس پیاله» بهترین اثر بخش رقابتی انتخاب شد.
۱۹۸۶؛ «سیدنی پولاک»، کارگردان صاحب‌نام آمریکایی چهار سال پس از کسب جایزه اسکار ریاست هیات داوران کن را به عهده گرفت. این کارگردان فقید در سال ۱۹۷۲ با فیلم «جرمی جانسون» نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم «ماموریت مذهبی» ساخته «رولند جافه» موفق به کسب نخل طلا شد.
۱۹۸۵؛ یکی از معروفترین عناصر موج نو سینمای جمهوری چک «میلوش فورمن» بر مسند ریاست هیات داوران کن نشست. این کارگردان برنده دو جایزه اسکار، در سال ۱۹۷۱ با فیلم «جهش» نامزد نخل طلا شد که البته جایزه ویژه هیات‌داوران را گرفت. فیلم «وقتی بابا برای کار و کاسبی رفته بود» به کارگردانی «امیر کاستاریکا» جایزه نخل طلای این دوره را دریافت کرد.
۱۹۸۴؛ «درک بوگارد»، بازیگر انگلیسی در حالی رییس هیات داوران معرفی شد که سابقه چندانی در این جشنواره سینمایی نداشت. در پایان این دوره فیلم «پاریس تگزاس» ساخته «ویم وندرس» نخل طلا گرفت.
۱۹۸۳؛ در این سال «ویلیام استیرن»، رمان‌نویس آمریکایی و برنده جایزه «پولیتزر» به عنوان چهره‌ای نه‌چندان سینمایی و از دنیای ادبیات بر مسند ریاست هیات داوران نشست. فیلم «تصنیف نارایاما» ساخته «شوهی ایمامورا» جایزه نخل طلا را دریافت کرد.
۱۹۸۲؛ «جورجیو استرلر»، کارگردان ایتالیایی نه‌چندان سرشناس تئاتر و اپرا سکان هدایت هیات داوران کن را برعهده داشت. در این سال فیلم «گمشده» ساخته «کاستا گاوراس» و «راه» ساخته «ییلماز گونی» نخل طلا را مشترکا دریافت کردند.
۱۹۸۱؛ «ژاک دری»، کارگردان و فیلمنامه‌نویس فرانسوی که بیشتر برای ساخت فیلم‌های جنایی شهرت دارد به عنوان رییس هیات داوران برگزیده شد. مهمترین دستاورد سینمایی وی حضور در جشنواره کن بود. «آندری وایدا» با فیلم «مرد آهنین» نخل طلا را دریافت کرد.
۱۹۸۰؛ در سی‌وسومین دوره جشنواره کن «کرک داگلاس»، بازیگر و تهیه‌کننده سرشناس آمریکایی بر مسند ریاست هیات داوران نشست. وی موفقیت قابل ملاحظه‌ای در کن به دست نیاورده بود. فیلم‌های «All That Jazz» ساخته «باب فاسی» و «کاگه‌موشه» به کارگردانی «آکی‌را کوروساوا» نخل طلا را تصاحب کردند.
۱۹۷۹؛ «فرانسوا ساگان»، رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس فرانسوی رییس هیات داوران معتبرترین رویداد سینمایی دنیای شد تا برخلاف سایر جشنواره‌های سینمایی، یک نویسنده این مسئولیت را برعهده بگیرد. فیلم «اینک آخرالزمان» ساخته «فرانسیس فورد کوپولا» و «طبل حلبی» ساخته «فولکر شلوندورف» در پایان این دوره نخل طلا را دریافت کردند.
۱۹۷۸؛ «الن پاکولا»، سینماگر آمریکایی بر صندلی ریاست هیات داوران کن نشست. فیلم «درخت چوب صندل» به کارگردانی «ارمانو اولمی» نخل طلا را دریافت کرد.
۱۹۷۷؛ «روبرتو روسلینی»، کارگردان صاحب‌نام ایتالیایی که از او به‌عنوان "پدرخوانده موج نوی سینمای فرانسه" یاد می‌شود، در این سال ریاست هیات داوران کن را عهده‌دار بود. وی پیش از این و در سال ۱۹۴۶ با فیلم «رم شهر بی‌دفاع» موفق شده بود جایزه بزرگ هیات داوران کن را بگیرد.
۱۹۷۶؛ «تنسی ویلیامز»، نویسنده شهیر آمریکایی در این دوره رئیس هیات داوران کن بود که در پایان فیلم «راننده تاکسی» ساخته «مارتین اسکورسیزی» نخل طلا را دریافت کرد.
۱۹۷۵؛ «ژان مورو»، کارگردان، بازیگر و فیلمنامه‌نویس فرانسوی درحالی رئیس هیات داوران شد که در کارنامه سینمایی‌اش یک نخل طلای افتخاری و یک جایزه بهترین بازیگری زن دیده می‌شود. در این سال فیلم «گزارش سال‌های آتش زیر خاکستر» ساخته «محمد لخدر حمینه» بهترین اثر بخش رقابتی شد.
۱۹۷۴؛ «رنه کلر»، فیلمساز برجسته فرانسوی از سوی مسئولان جشنواره کن به عنوان رئیس هیات داوران انتخاب شد. «مکالمه» ساخته «فرانسیس فورد کاپولا» بهترین فیلم معرفی شد.
۱۹۷۳؛ «اینگرید برگمن»، ستاره درخشان دهه ۴۰ هالیوود و برنده سه جایزه اسکار بازیگری رییس هیات داوران کن بود. جایزه نخل طلا مشترکا به «مترسک» ساخته جری شاتزبرگ و «مزدور» ساخته آلن بریجز رسید.
۱۹۷۲؛ «جوزف لوزی»، کارگردان آمریکایی که دو نخل طلا با فیلم‌های «تصادف» و «واسطه» داشت و همچنین دو بار نیز در بخش رقابتی نامزد نخل طلا بود، رییس هیات داوران کن شد. «طبقه کارگر به بهشت می‌رود» ساخته الیو پتری بهترین فیلم بخش رقابتی شد.
۱۹۷۱؛ «میشله مورگان»، بازیگر فرانسوی به عنوان رییس هیات داوران انتخاب شد. فیلم «واسطه»ساخته جوزف لوزی نخل طلا را کسب کرد.
۱۹۷۰؛ «میگل آنخل آستوریاس»، شاعر و نویسنده اهل گواتمالا به عنوان یکی دیگر از چهره‌های ادبی رییس جشنواره کن شد. فیلم معروف «MASH» ساخته رابرت آلتمن نخل طلا را گرفت.
۱۹۶۹؛ «لوچیانو ویسکونتی»، کارگردان بنام ایتالیایی در این سال رییس هیات داوران شد. وی دوبار با فیلم‌های «مرگ در ونیز» (۱۹۷۱) و «یوزپلنگ» (۱۹۶۳) نامزد نخل طلا شد و توانست با فیلم «یوزپلنگ» نخل طلا را از آن خود کند. همچنین وی برای این فیلم جایزه بیست‌وپنجمین سالگرد تاسیس جشنواره کن را گرفت. جایزه نخل طلا به «اگر ...» ساخته لیندسی اندرسون رسید.
از سال ۱۹۶۸ تا اولین سال برگزاری جشنواره کن در سال ۱۹۴۶ نیز به ترتیب چهره‌های هنری چون «آندره چاسمن» (۱۹۶۶۸)، «الساندرو بلاستی» (۱۹۶۷)، «سوفیا لورن» (۱۹۶۶)، «اولیویا دو هاویلاند» (۱۹۶۵)، «فریتز لانگ» (۱۹۶۴)، «آرماند سالاکرو» (۱۹۶۳)، «تتسورو فروکاکی» (۱۹۶۲)، «ژان جیونو» (۱۹۶۱)، «جورج سیمنون» (۱۹۶۰)، «مارسل آکارد» (۱۹۵۸/۱۹۵۹)، «آندره مائوریس» (۱۹۵۷)، «موریس لمن» (۱۹۵۶)، «مارسل پانول» (۱۹۵۵)، «ژان کوکتو» (۱۹۵۴/۱۹۵۳)، «موریس جنوا» (۱۹۵۲)، «آندره موریس» (۱۹۵۱) و «جورج هویسمن» برای سال‌های (۱۹۴۹/۱۹۴۷/۱۹۴۶) ریاست هیات داوران جشنواره بین‌المللی فیلم کن را برعهده داشتند.
*عباس کیارستمی کارگردان سرشناس ایرانی در عرصه بین‌المللی در سال ۱۹۹۳، لیلا حاتمی در سال ۲۰۱۴، کتایون شهابی در سال ۲۰۱۶ و اصغر فرهادی در سال ۲۰۲۲ سینماگران ایرانی هستند که تاکنون در میان اعضای هیات داوران بخش رقابتی جشنواره کن حضور داشته‌اند.
* «ژن مورو» بازیگر فرانسوی تنها چهره‌ای است که دو بار افتخار ریاست داوران کن را داشته است: نخستین بار در سال ۱۹۷۵ و بیست سال پس از آن در سال ۱۹۹۵.
* «ویلیام استرین» رمان‌نویس آمریکایی برنده جایزه پولیتزر، تنها چهره غیرحرفه‌ای در امر سینماست که تاکنون رئیس داوران بخش مسابقه اصلی جشنواره کن بوده است. این نویسنده در سال ۱۹۸۳ به کن دعوت شد و هیات داوران تحت ریاست او ، جایزه نخلا طلای بهترین فیلم جشنواره را به «تصنیف نارایاما» ساخته «شوهی ایمامورا» از ژاپن اعطا کرد.
انتهای پیام
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود